Digitaal toetsen. Hoofdpijn of Wondermiddel?

Digitaal toetsen. Hoofdpijn of Wondermiddel?

Universiteiten zijn al enkele jaren aan het nadenken over de mogelijkheid om digitaal toetsen verder te professionaliseren, door corona is dit in een stroomversnelling gekomen. De optie tot digitaal toetsen is ineens een noodzaak geworden.

Het digitale toetsen heeft vele voordelen. Zo verlaagt het bijvoorbeeld de werkdruk van docenten, die nu immers niet meer eindeloos hanenpoten hoeven te ontcijferen. En kunnen studenten meteen na hun tentamen de beoordeling en feedback krijgen. Daarnaast is het voor studenten bij open vragen makkelijker om antwoorden te herstructureren en verliezen ze geen tijd meer aan het tellen van het aantal woorden. Kortom, grote voordelen voor zowel docent als student. Maar ook de digitaal toetsen munt heeft twee kanten.

De keerzijde van all digital

Naast alle positieve berichten zitten er ook haken en ogen aan digitale toets afnames. De bezwaren die naar boven komen zijn niet onoverkomelijk, maar het is wel van belang dat universiteiten hiermee rekening houden en zich gaan inzetten voor valide digitale toets afnames.

Het gemakkelijk navigeren wat mogelijk is in een papieren versie door simpelweg heen en weer te bladeren is online natuurlijk ook mogelijk, maar toch een stuk minder overzichtelijk. Dit komt onder andere doordat er bij papieren versies meerdere vragen per pagina staan beschreven en bij digitale tentamens komt het regelmatig voor dat er maar één vraag zichtbaar is. Hierdoor ontstaat een gebrekkig overzicht over hetgeen al is ingevuld. Ook worden bij veel digitale afnames de vragen zo geherstructureerd zodat elke student, waar mogelijk, een unieke versie heeft. Dit zorgt ervoor dat vragen niet langer een logisch verloop hebben, zoals bijvoorbeeld per hoorcollege of onderwerp. Dit roept vraagtekens op bij de validiteit van het tentamen.

”Studenten vinden het prettig wanneer zij niet het directe antwoord weten hun gedachten te noteren of onjuiste mogelijkheden af te strepen.”

Hoewel er op deze manier geprobeerd wordt fraude te beperken, is het de vraag of de kleine kans dat er gefraudeerd wordt opweegt tegen een gebrekkig overzicht waardoor studenten minder goed hun tentamen kunnen maken. Ook mist een derde van de studenten de mogelijkheid om aantekeningen te maken. Deze kwestie kan eenvoudig worden ondervangen door studenten een papieren versie van het tentamen te geven, zodat zij hierop alvast per vraag aantekeningen kunnen maken en deze aan het einde op de computer kunnen invullen. Iets wat natuurlijk alleen mogelijk is bij afnames op locatie.

Stress, vermoeidheid en verminderd tekstbegrip

Naast problemen die veelvuldig bij meerkeuzetentamens op kunnen treden, zijn er ook implicaties die specifiek gelden voor openvragen- en essaytentamens. De manier van waarop een tentamen wordt afgenomen is namelijk van invloed op het cognitief functioneren van de student. Bij deze tentamens moeten studenten eerst een stuk tekst lezen voordat zij de vraag kunnen beantwoorden. Uit onderzoek komt naar voren dat lezen van een computerscherm resulteert in een verhoogde cognitieve werklast in verhouding met het lezen van papier. Daarbij komt dat personen die onder tijdsdruk moeten presteren meer stress en moeheid bij het werken van een scherm vertonen en heeft het lezen vanaf een beeldscherm ook invloed op tekstbegrip. Het tekstbegrip van studenten die van papier lezen is namelijk beter dan die van studenten die van een beeldscherm lezen. Als laatste blijken studenten bij een tentamen op papier sneller te lezen en makkelijker zaken uit het geheugen op te halen. Het blijft van belang om per situatie te evalueren welke voordelen en nadelen er zijn voor beide manieren van toetsen en de balans op te maken voor de beste optie.

De tentamens zijn een sterk feedbackmiddel om duidelijk te krijgen waartoe de student in staat is. Om de juiste feedback te kunnen verlenen, moet de validiteit van het tentamen niet in het geding komen. De opkomst van digitaal toetsen brengt dan ook een aantal hindernissen met zich mee waar op gelet moet worden bij implementatie. Na het nemen van die paar hordes plukken zowel de universiteiten, alsmede de docenten en studenten de vruchten van de digitale mogelijkheden. De validiteit van het tentamen blijft gewaarborgd en het resultaat is: geen hoofdpijn meer. Dus dan toch een wondermiddel?