De leerling aan zet bij het Eligant Lyceum

De leerling aan zet bij het Eligant Lyceum

Op de voorgevel van het Eligant Lyceum in Zutphen staat met grote letters JOUW KEUZE. En dat is precies waarom het draait op deze school. In gesprek met een trotse rector Arnold van Gessel, roostermaker Wim Vrendenbarg en consultant Ralph Mens van Omix. Eligant betekent letterlijk: laat ze kiezen. “En dat is wat onze leerlingen heel goed kunnen”, benadrukt Arnold. Een unieke school met een eigen onderwijsconcept. Een school die in beweging is en blijft.

De aanleiding

Het Eligant Lyceum is 4 jaar geleden ontstaan uit twee scholen, het Stedelijk Lyceum en het Baudartius College die toevallig naast elkaar staan. De regio heeft te maken met bevolkingskrimp. Als we samensmelten is er één school minder met havo-vwo onderwijs. Zo kunnen we de krimp goed met elkaar opvangen, is de gedachte. Arnold: “We kregen de kans om een volledig nieuwe school met een eigen concept op te zetten. Met als belangrijkste vraag: wat hebben kinderen in deze tijd nodig?”. De school is opgezet door een groep enthousiaste collega’s met veel input van leerlingen en ouders.

Speerpunten

De school voor havo en vwo heeft 3 speerpunten: je wordt gezien, je kunt het en je kiest je eigen leerroute. Wat houdt dit in? Alle kinderen hebben een persoonlijke coach die ze dagelijks spreken. In ieder kind is groot vertrouwen; ieder kind kan veel. En iedereen volgt z’n eigen leerroute. Dat laatste is uniek. Naast de vakken hebben de leerlingen iedere dag twee maatwerkuren. De leerling kan deze zelf invullen. Dit varieert van een (extra) uur wiskunde, sport, kunst & cultuur of naar de mediatheek. In de middag zijn er vrijwillige stermodules. Denk aan Spaans, hoe maak je een film, schoolkrant en ga zo maar door.

Wat vraagt deze aanpak van de roostermakers?

Wim is bescheiden: “Het lijkt ingewikkelder dan het is. Ieder kind krijgt alle verplichte vakken klassikaal één uur per week en vanaf klas 4 twee uur per week. De rest van de tijd is het keuzewerk, met maatwerkuren en stermodules. Dit geeft de leerling zelf aan in het systeem SOM, waarmee we werken.”

“Het is topsport voor de roostermaker”

Ralph vult aan: “Het mooie is dat ze al in klas 3 vanaf maart hun keuzepakket mogen kiezen. De rest van dat jaar kunnen ze bekijken of dit de juiste keuze is. Zo nodig kunnen ze voor de zomer nog switchen. En je mag 8 vakken kiezen maar ook 15!” Arnold kijkt er wat anders tegenaan dan Wim: “Dit jaar vroeg het veel van de organisatie. Voor leerjaar 1 en 2 was er al een goed rooster. Toen kwam leerjaar 3 erbij waarbij ze hun profielkeuze maakten en vervolgens leerjaar 4. En we gooiden de lestijden ook nog eens op z’n kop. Topsport voor de roostermaker! Dit gaan we volgend jaar beter doen. Ons leerpunt? Zorg dat je van tevoren alle input en data helder hebt en begin daarna met roosteren. Ik ben er trots op dat we geen tussenuren hebben en er nooit lessen vervallen. We zijn een lerende organisatie. We blijven aanpassen en bijschaven.”

Wat vraagt het van de docenten?

Arnold: “Onze docenten staan volledig achter onze speerpunten. Docenten geven én ontvangen feedback. Iedere ochtend zijn we er allemaal op dezelfde tijd. We zien en spreken elkaar, iedere dag opnieuw. Het team voelt een enorme verantwoordelijkheid. Het is één brok energie en plezier. We doen het samen. En natuurlijk zijn er ook docenten van de moederscholen weggegaan. Ook zij maken daarin hun eigen keuzes. We zijn transparant en gaan het eerlijke gesprek aan.”

Wim vult aan: “Ook binnen het rooster geeft de docent z’n voorkeur aan. De een heeft voorkeur voor meer klassikale uren en de ander voor meer maatwerkuren. Bij het roosteren houd ik daarmee rekening.”

En leerlingen… wat vraagt het van hen?

Wim: “De leerling pakt z’n verantwoordelijkheid. Ze hebben 20 lessen van een uur, waarvan de helft maatwerkuren die ze zelf kiezen. Het mooie is dat ze een klas hebben, maar door de maatwerkuren ook andere leerlingen treffen. Als er een keer minder logisch is ingedeeld, dan meldt de leerling zich wel en komt bijna altijd zelf met de oplossing.”

Arnold: “Leerlingen volgen hun eigen route. Daarbij maken ze natuurlijk ook fouten, bijvoorbeeld door heel vaak voor sport te kiezen tijdens de maatwerkuren. Dat vinden wij goed. Sterker nog: je móet fouten maken, want daarvan leer je. Bij persoonlijke maatwerktrajecten van leerlingen (bijvoorbeeld versnellen of vakken op een hoger niveau volgen) organiseren wij niets. Dit doet de leerling zelf. Dat is toch geweldig! En natuurlijk, waar nodig helpen we. Op deze manier gaan ze ook veel zelfstandiger naar het vervolgonderwijs.”

Hoe gaan jullie om met toetsen?

Arnold: “Bij ons mag je herkansen. Mits je aantoont dat je dit ‘verdient’. Ik vergelijk het met proef- en afzwemmen: je zwemt pas af als het voor 95% duidelijk is dat je het haalt. En we werken zo min mogelijk met cijfers. Pas vanaf 12 maanden voor het eindexamen gaan we enkele keren oefenen met cijfers. In geen enkele wet staat dat je in alle jaren cijfers moet geven. Scholen leggen dat zichzelf op.”

Welke gevolgen heeft de aanpak voor de hele onderwijslogistiek?

Ralph: “De basis en afspraken met de docenten staan al vast. Omdat we minder klassikale lessen hebben, is het zelfs makkelijker. Het is belangrijk om het aan de voorkant goed te regelen.” Wim vult aan: “En het helpt dat we allemaal iedere dag op hetzelfde tijdstip beginnen.”

Waarom is Eligant vernieuwend en waarmee onderscheidt het zich van andere scholen?

Ralph: “Ik durf te zeggen dat zoals Eligant het organiseert, je het nergens anders ziet. Ik kom bij aardig wat onderwijsinstellingen over de vloer en ik zie veel voorzichtigheid.” Arnold: “We krijgen van docenten terug dat de Eligant-leerlingen zelfstandiger en meer intrinsiek gemotiveerd zijn. Dat is fijn te horen.”

“Alle scholen gaan een transitie naar flexibel onderwijs doormaken.”

Wat is je belangrijkste tip voor andere scholen? En zijn er valkuilen?

Arnold: “Mijn tip is: start met leerjaar 1. Eventueel met een pilotgroep of een aantal pilotklassen. En begin met de docenten en medewerkers die erin geloven én willen. Maak samen een nieuw leerplan. Nogmaals: heb vertrouwen in je leerlingen en in je docenten. Geloof me: alle scholen gaan de komende jaren een transitie naar flexibel onderwijs doormaken.”

Wat was de rol van Omix?

Ralph. “Ik was er vanaf het begin bij. Eerst vanuit een andere rol, want ik was docent wiskunde bij het Baudartius College. Vorig jaar heb ik de overstap gemaakt naar Omix. Arnold vroeg mij of ik de roosters wilde maken voor de uitloopklassen 5 en 6. Mijn opgedane ervaringen bij Eligant breng ik mee naar al mijn scholen waar ik nu ook kom en dat is heel waardevol.” Arnold vult met een knipoog aan: “Als Omix nog eens een docent van onze school wegkaapt, dan krijgen ze een miljoenenclaim. Even serieus: ook hier denken we als team in oplossingen. Dat hoort bij ons.”