De uitdagingen van het roosteren voor een Internationale Schakelklas

De uitdagingen van het roosteren voor een Internationale Schakelklas

Dat het maken van een rooster voor het voortgezet onderwijs op zich al redelijk wat uitdagingen met zich meebrengt is een gegeven. Hoe smelt je het curriculum, randvoorwaarden, beschikbaarheden en overige wensen, samen tot één geheel waar zowel de leerling als de docent bij gebaat is. Het roosteren in reguliere onderwijssystemen is iets wat één keer per jaar een piekdruk geeft, maar daarna alleen wat klein onderhoud nodig heeft.

Echter is er nu een steeds grotere groep (aanstaande) jonge Nederlanders die wél leerplichtig zijn, maar níét passen in ons huidige onderwijssysteem, bijvoorbeeld omdat ze geen Nederlands en/of Engels spreken. Vroeger was dit kleinschalig en lokaal op te vangen door met richtlijnen vanuit de overheid een onderwijsprogramma op maat te maken voor een kleine groep leerlingen. De groep die dit nodig heeft is sinds de jaren ’90 zo exponentieel gegroeid dat hiervoor de Internationale Schakelklas (ISK) voor in het leven geroepen is. ISK valt officieel onder het reguliere voortgezet onderwijs, maar wordt uiteindelijk op een andere manier vormgegeven, n.a.v. vraag, aanbod en opgedane expertise vanuit verschillende hoeken.

In het kort, het onderwijs op een ISK moet dusdanig aangeboden worden dat de leerling (in principe in circa 2 jaar) klaargestoomd wordt voor een vervolgtraject binnen ons reguliere onderwijssysteem. In deze 2 jaar krijgen de leerlingen extra les in Nederlands als tweede taal (NT2) en Mens & Maatschappij (Leven in Nederland). Ook is er extra aandacht voor reguliere vakken zoals Engels, rekenen en andere basisvaardigheden. Het niveau van de instroom varieert sterk, en van de uitstroom dus ook. Leerlingen stromen uit van Praktijkonderwijs tot aan HBO-opleidingen en alles ertussenin.

Bij de ISK heeft het formatie- en roosterproces daardoor een heel andere dynamiek dan bij het reguliere onderwijs. Niet alleen heb je te maken met een overweldigende in- en uitstroom van leerlingen, primair veroorzaakt door de massale toestroom en herplaatsing van onder andere asielzoekers en statushouders, maar je hebt ook te maken met leerlingen die niet een standaard lesprogramma volgen. De impact? Om de 6 à 8 weken een nieuwe formatie met nieuw aangenomen docenten, andere klassensamenstellingen en dus ook een nieuw rooster. Aan het begin van het schooljaar start je bijvoorbeeld met maar 7 of 8 klassen, maar je eindigt het schooljaar met 14 klassen of meer!

Voor mijn functie als roostermaker heeft dit verstrekkende gevolgen en betekent dit dat ik scherp moet zijn op een aantal zaken. Het reguliere onderwijs mag niet te veel hinder ondervinden van de vele roosterwijzigingen gedurende het jaar, maar de ISK moet wel zo flexibel mogelijk blijven functioneren. Roosters zijn tenslotte één groot compromis tussen verschillende belangen. Je kan niet eindeloos met alles en iedereen rekening blijven houden, dat zorgt tenslotte voor onrust, verzuim en uiteindelijk slechte prestaties van leerlingen. Inhoudelijk betekent dit dat ik de teamleider adviseer in de formatie taken en haalbare termijnen, maar daarnaast is het meer dan ooit van belang dat ik mijn ogen en oren op de werkvloer openhoud, om te horen wat er binnen het team speelt. Alleen op die manier kunnen we een goede structuur opbouwen waar iedereen zich in kan vinden. En structuur biedt uiteindelijk meer rust voor iedereen in het onderwijs, waardoor leerlingen weer beter kunnen presteren!

De andere kant van de medaille is dat veel onderwijssystemen niet goed zijn ingespeeld op de dynamiek van een ISK. Roostersoftware gaat doorgaans uit van een standaard bevordering aan het einde van een leerjaar en wissels van klassen halverwege het leerjaar moeten vaak creatief worden opgelost. Ook voor leerlingvolgsystemen zijn er gevolgen in de registratie van een opleidingstraject, waardoor scholen soms creatief moeten ‘boekhouden’ om de cijfers weer kloppend te krijgen aan het einde van het jaar. Helemaal als een leerling wat langer nodig heeft om de Nederlandse taal en cultuur kundig te krijgen. Voor de overheid en softwareontwikkelaars ligt hier nog wel wat ruimte voor verbetering. Uiteindelijk zijn softwarematige uitdagingen secundair aan het onderwijs. Het draait allemaal om goed en passend onderwijs voor de leerling om ervoor te zorgen dat zijn/haar potentie naar boven komt en zij de beste kansen krijgen voor de toekomst.

Het roosteren voor een ISK is ontzettend dynamisch, maar dankbaar werk. Nog meer dan in het reguliere onderwijs. Het is super tof om te horen dat het team blij is met de roosters, de leerlingen goed presteren en dat er genoeg rust ervaren wordt zodat er ruimte is voor zaken die er toe doen, zonder dat er zorgen zijn over of het allemaal wel goed komt. Kortom, als roostermaker van een school met ISK ben je een echte spin in het web.