Plannen van flexibiliteit in volgorde van het curriculum

Plannen van flexibiliteit in volgorde van het curriculum

Hoe hou je bij je planningen rekening met flexibiliteit? Nieuwe onderwijsplanningssoftware implementeren én tegelijkertijd experimenteren met flexibiliseren. Een opleiding bij een hbo-instelling in de Randstad ging deze flinke uitdaging aan. Onze collega Paula ondersteunde deze instelling tijdens de implementatie bij het ontwikkelen van de onderwijs- en inzetplanning én werd tegelijkertijd betrokken bij een flexibiliseringsexperiment. De wens om studenten de ruimte te geven het curriculum in eigen volgorde te doorlopen, bracht namelijk ook grote onzekerheid voor het opstellen van diverse planningen. Wat leerde Paula bij deze opdracht over het flexibilisering binnen het hoger onderwijs?

Experimenteren met flexibiliteit in volgorde

Flexibiliteit is op veel verschillende manieren in te vullen. Bij de opleiding in deze casus betekende flexibiliteit het loslaten van een vaste volgorde in het curriculum. Het plan was dat studenten alleen nog de propedeutische fase in een vaste volgorde doorlopen. Iedere eerstejaars student volgt hierdoor dus hetzelfde programma. De indeling van leerjaar twee, drie en vier werd losgelaten. Studenten kregen in deze leerjaren de vrijheid om in te vullen welke vakken ze wanneer gingen volgen.

Uitdagingen voor onderwijs- en inzetplanning

De opleiding was ambitieus en stond volledig achter het experiment. De opleidingsmanager worstelde echter wel met een praktische vraag. Namelijk: hoe ga je al deze flexibiliteit plannen? In theorie was het bijvoorbeeld mogelijk dat ieder vak iedere periode gekozen kon worden en dus ook aangeboden moest worden, omdat vooraf onbekend is welke vakken wanneer en door hoeveel studenten gekozen worden. Dit geeft grote onzekerheden bij het opstellen van een onderwijs- en een inzetplanning, en dat terwijl het lopende project juist een planning vereiste die vooraf behoorlijk dichtgetimmerd zat.

Theoretische versus praktische betekenis van flexibiliteit

Over dit dilemma mocht Paula meedenken. Ze kwam tot een aantal aanbevelingen. Een van deze aanbevelingen was om afspraken te maken. Door afspraken te maken, maak je de theoretische flexibiliteit concreet.  Maar, hoe kom je tot afspraken? Antwoord op een aantal vragen hielp de opleiding vooruit. Bijvoorbeeld ‘Hoe vaak wordt een vak aangeboden?’ en ‘Hoeveel studenten moeten minimaal en kunnen maximaal meedoen om het te organiseren?’. Maar ook: ‘Wanneer en hoe maken studenten hun keuze?’ en ‘Waar en hoe worden de keuzes per student vastgelegd?’. Samen met de opleiding creëerde Paula een planning die rekening hield met de vereiste kaders van het planningsproject. Met als resultaat een grofmazige planning waarin later meer details kunnen worden aangebracht.

Leerpunten uit dit project

Terugkijkend heeft Paula twee belangrijke inzichten uit dit project overgehouden. Allereerst is flexibilisering in (het hoger) onderwijs simpelweg niet uitvoerbaar zonder kaders. Deze kaders hebben overigens niet alleen betrekking op planning en roostering. Het is noodzakelijk dat de gehele onderwijslogistieke keten strak ingericht is om wendbaar te kunnen opereren. Waar dit project startte vanuit het proces van plannen en roosteren, hangt het sterk samen met bijvoorbeeld inschrijven en studievolg.  Ten tweede vraagt flexibel onderwijs om een flexibele ondersteuning.

Wil je meer ontdekken of met ons van gedachten wisselen hoe jouw onderwijsinstelling deze transitie aanpakt? Neem dan contact op met Petra Lankhorst.

Voor het mbo en hoger onderwijs hebben wij ook een training ontwikkeld over flexibilisering en onderwijslogistiek in samenwerking met Fundatis. Meer over deze training vind je hier.

Dit was een artikel uit de reeks ‘Flexibilisering in het onderwijs’. In deze reeks geven we kort en krachtig een inkijkje wat er op de onderwijslogistieke werkvloer gebeurt in de transitie naar flexibel onderwijs.